دعوت به همکاری

سلام دوستان عزیزم

اگر اطلاعات طرح های توجیهی اقتصادی جهت دریافت وام دارید برای من ارسال کنید تا در این تارنما قرار بگیره.

توجه داشته باشید همیشه ارزشمند ترین انسانها کسانی هستند که تجارب خود را در اخیار دیگران بگذارند. 

بنده کلیه اطلاعاتی که داشتم رو در این حوزه روی این وبلاگ قرار دادم.

انشالله بتوانیم برای جامعه خود مفید واقع بشیم.

انواع قارچ های خوراکی

قارچ های صدفی

قارچ صدفی دینگری  Pleurotus Sajor-Caju ( Fr ) Singer   

 که این قارچ اولین بار جاندیک وکاپور در هندئستان جمع آوری و از ان کشت خالص تهیه کرد این قارچ به علت رشد آسان و باردهی عالی و مزه خوب بسرعت به صورت یک گونه تجاری در بسیاری از

کشورها بخصوص آسیای جنوب شرقی مورد بهره برداری قرار گرفت .

قارچ صدفی خرما       Pleurotus Pulmonarius ( Fr ) Quelet     

این قارچ تا کنون تحت نامهای مختلف از جمله قارچ هندی، قارچ خرما نامیده شده است قطر اسپورها از 15 میکرومتر تجاوز می کند این گونه دارای یک پوشش مجزا و یک حلقه پایدار بر روی ساقه است سیستم هیفی آن نیز ترکیبی از فرمهای دی میتیک و تری میتیک است در شرق ایالات متحده، این قارچ درختان سخت چوب را مورد حمله قرار می دهد در حالی که در نواحی مرتفع روی سوزنی برگهایی چون پیسیا و نراد رشد می کند این قارچ به طور معمول در بهار و تابستان یتفت می شود .

قارچ صدفی صدف درخت Pleurotus Osteratus ( Jacquin Ex  Fries ) Kummer   

 

در جنگل های چوب سخت قرار دارد این قارچ روی تعدادی زیادی از مواد سلولزی قادر به رشد است این قارچ به نامهای از جمله قارچ صدفی، تپه صدفی، صدف درخت، قارچ حصیری و غیره نامیده شده است رنگ ارقام تحت تاثیر نژاد و حرارت محیط تغییر می یابد ساقه به صورت نا متقارن و غیر مرکزی یه کلاهک متصل می شود بافت کلاهک نازک و در بعضی به صورت منفرد است این قارچ در مجموع در مناطق معتدله و در جنگلهای گرمسیری جهان انتشار دارد .

قارچ صدفی طلایی Pleurotus Citrinopileatus Singer   

         

 از نظر جذابیت و شادابی ظاهری تعداد کمی از قارچ های صدفی مانند این قارچند این گونه بسیار ترد و شکننده بوده، حمل ونقل و جابجایی آن پس از برداشت برای نواحی دور مشگا است طعم این قارچ در ابتدا تند و تلخ است اما بعد از پخت طعمی با بوی تند گردو دارد این قارچ بومی جنگلهای چین، جنوب ژاپن، و مناطق نزدیک آن است .

قارچ شاه صدف   Pleurotus Eryngii  ( De Candolle Ex Fries ) Quelet Sensulato

قارچ شاه صدف با داشتن بهترین مزه، نام مناسب شاه صدف را به خود اختصاص داده است شاه صدف با بافت سفت و محکم است این قارچ با ترجیح چوبهای خشبی درختان جنگلی به آسانی پرورش می یابد هر چند این قارچ بر روی کاه غلات نیز رشد می کند شاه صدف در سرتاسر جنوب اروپا، مرکز آفریقا، مرکزآسیا و جنوب شوروی سابق، استان کهکیلویه و بویراحمد ایران یافت  می شود این قارچ خاکزی است و بر روی ریشه های دفن شده درختان چوبی رشد می کند .

قارچ صدفی آبالون  Pleurotus Cystidiosus O.K Miller  

 

از جالبترین قارچ های صدفی در جهان به شمار می رود در حقیقت گونه های درون این گروه دو شکلی بوده و دارای چرخه زندگی جنسی و غیر جنسی می باشد در مقیاس تجاری در آسیا بویژه تایوان و تایلند کشت می شود این قارچ را در منابع علمی قارچ آبالون، قارچ صدفی افرا، قارچ صدفی میلر نامیده اند .

قارچ صدفی صورتی یا سالمون    Pleurotus Djamor ( Fries ) Boedjin Sensylato

این گونه شامل مخلوطی از قارچ های صدفی صورتی رنگ است . واریته های صدفی صورتی رنگ معمولترین قارچ های صدفی وحشی در تمام نواحی آب و هوایی گرمسیری دنیا می باشد . این گونه که به دلیل سرعت برای باردهی، توانایی در رشد بر روی دامنه وسیعی از مواد لیگنو سلولزی و مقاومت نسبت به درجه حرارت بالا کاملا شناخته شده است این قارچ به نام های قارچ سالمون، قارچ توت فرنگی، قارچ فلامینگو، تاکیدروهیراتیک( ژاپنی ) و غیره در منابع علمی نامیده میشود .

قارچ صدفی ترخون    Pleurotus Euosmus ( Barkley apud Hussey ) Saccardo

این قارچ به خاطر عطر و طعم خاص آن ( بوی ترخون ) و اندازه اسپور قابل تشخیص است اندازه اسپور اساسا 12 تا 14 میکرون بزرگتر از اسپورهای 5/7 تا 11 میکرونی مجموع نژادهای اروپایی است رنگ قارچها در ابتدا زرد متمایل به قرمز تا خرمایی رنگ است که با گذشت زمان قهوه ایی تیره می شود .

قارچ خوراکی والاریلا   Paddy Straw Mushroom   

قارچ خوراکی کاه دوست یا قارچ چینی یکی دیگر از قارچ های خوراکی است که در مناطق معتدل و گرمسیری رشد می کند قارچی بسیار خوشمزه که روی کاه و کلش بویژه ساقه های برنج براحتی رشد می کند چینیان اولین افرادی بودند که بیش از 1000 سال پیش موفق به تولید این قارچ به روش مصنوعی شدند قارچ چینی بویژه پس از پخته شدن طعم و مزه بسیار مطبوعی دارد به همین علت در کشورهای که این قارچ تولید می شود مردم آن را بر قارچ دکمه ای ترجیح می دهند متاسفانه این قارچ تا کنون در کشور ما تولید نشده است .

قارچ خوراکی شی تاکه ( قارچ جنگل ) Lentinula Edodes ( Berkeley ) Pegler    

        

قارچ جنگلی یکی از مواد لذیذ و سنتی در کشورهای ژاپن چین و کره است حدود هزار سال است که این  قارچ تحت شرایط طبیعی در مناطق خنک و کوهستانی آسیا بر روی قطعات چوب درختی کشت و پرورش داده میشود در حال حاظر چندین رقم از این قارچ شناسایی شده و طی چند دهه اخیر روشهای مناسبی برای تسهیل و پرورش هر چه مطلوبتر قارچ در شرایط مصنوعی پیشنهاد شده است .

قارچ گوش چوب  Auricularia Polytricha  ( Montagne ) Saccardo  

 

این قارچ با جذابیتی غیر معمول در بافت موقع خوردن طعم و مزه قابل توجهی ندارد این قارچ در آسیای درور ارزش زیادی ندارد و عموما در سوپ استفاده می شود بمحض خشک شدن گوشهای چوب، چروکیده شده و به صورت بخش کوچکی از اندازه اصلی قارچ در می آید و بمجرد تماس با آب ، آن را جذب و اندازه  شکل اولیه خود را پیدا می کند . این قارچ به نا مهای گوش چوب ، چوش درخت ، گوش ماوییور ، گوش یهود ، قارچ گوش ودر ژاپن به نام کیکوریج نامیده شده است .

قارچ کوپرینوس یا مرد پشمالو   Coprinus Comatus ( Muller Fries ) S.F Gray

 

قارچ مرد پشمالو برای مدتهای مدید به عنوان مطلوب ترین قارچ مورد توجه دوستداران قارچ آمریکایی و اروپایی بوده است . تشخیص آن بسیار ساده است و با رشد متراکم بر روی بستر و تولید کلاهک های قابل توجه امکان اشتباه را به حداقل می رساند . بافت شکننده و شیوه منحصر به فرد خود نابودی که با عطر ملایم و بسیار مطلوب همراه است .این قارچ به شدت مورد توجه جمع آوری کنندگان و شکارچیان قارچ قرار گرفته است .این قارچ را میتوان در تمامی مناطق معتدل، در اواخر تابستان و پاییز یافت . در ایران این قارچ در دشتها و مراتع مناطق شمالی کشور حتی در جنگلها نیز بوفور دیده می شود .

قارچ خوراکی مرغ چوب یا رقص پروانه ای Grifola Frondosa ( Dicks : Fr .)  S.F  Gray

این قارچ به نامهای قارچ رقص ابری ، و قارچ رقص پروانه ای در منابع علمی نامیده می شود . رنگ ان قهوه ای مایل به خاکستری تیره تا قهوه ای سیاه رنگ است شکل ظاهری انها با چشم ، براحتی قابل تشخیص می باشد . پراکنش این قارچ در مناطق معتدل شمالی و رشد آن در جنگلهای خزان دار است درشمال آمریکا و احتمالا کانادا ، در تمامی ایالات شمال شرقی و اتلانتیک پیدا می شود . پیدا می شود و گاهی در شمال غربی و جنوب غربی آمریکا نیز یافت می شود .

سایر قارچ های خوراکی      Other Edible Mushrooms

 قارچ های پرورشی ( زراعی )

فلامولینا ولوتیپس   Flammulina Velutipes ( Curtis : Fries ) singer 

این قارچ تولید اندام های باردهی کوچکی می کند مه بسیار لذیذ و خوشمزه است . این قارچ در ژاپن در فصل زمستان در طبیعت با تخریب چوب روی تنه درختان برگ پهن رشد می کند . پرورش قارچ بر روی تنه درختان یا خاک اره صورت می گیرد . هر چند روی خاک اره قارچ ها رشد و کیفیت بهتری دارند . دوره کاشت از زمان بذر پاشی تا برداشت محصول سه ماه می باشد .مواد بستر عبارتتد از : خاک اره و سبوس برنج که حدود 58 تا 60 درصد آب به این مخلوط بستر اضافه می کنیم .

اگروسیبه اگریتا  Agrocybe aegerita  ( Brigantini ) Singer   

 

این قارچ به قارچ خوراکی سپیدار ( کبوده ) معروف است و بوی مطبوع و جذب کننده ای دارد و بر روی بقایای درختان برگ ریز محصول بسیار خوبی  تولید می کند این قارچ در جنوب شرقی آمریکا به عنوان عامل مفید موثر و قابل استفاده در بازیافت و افزایش چرخه تبدیل بقایای ( بخصوص چوب ) معرفی شده است . سطح کلاهک صاف و رنگ آن در ابتدا ، از زرد مایل به خاکستری تا خاکستری تیره تغییر کرده و در نهایت قهوه ای شکلاتی می شود . چوب ، چیپس و خاک اره می تواند در طبیعت برای کشت قارچ مورد استفاده قرار گیرد .

مصرف قارچ به صورت تاره می باشد زیرا قارچ شباهت زیادی به قارچ دکمه ای طلایی داشته و بازاریابی آن اسان است . برای عرضه در بازار ، بهتر است برداشت قارچ قبل از پاره شدن پرده کلاهک صورت گیرد .

اگاریکوس بیتورگیس  Agaricus Bitorquis    

 

رشد این قارچ در مناطق معتدل ، در فصل پاییز ودر طبیعت است . اندام باردهی این قارچ نسبتا سفت با کلاهک صاف و سفید و در اندام های مختلف می باشد قطر کلاهک 5 تا 9 سانتیمتر است . محل اتصال کلاهک با ساقه به صورت حلقه ای به نام انالوس است این قارچ همان قارچی است که مورد استفاده ما قرار می گیرد و در بازار به اسم قارچ دکمه ای شناخته شده است این قارچ برای فروش تازه در سوپر مارکتها و فروشگا ههای مواد غذایی و همچنین برای حمل به مناطق دور با توجه به مقاومت نسبی آن به ضربه مناسب است پس از ظهور اندام باردهی – که به شکل ته سنجاق می باشد- رشد قارچ بسیار سریع و کلاهک قارچ بسرعت بزرگ می شود قارچها در حالت دکمه ای باید چیده شوند زیرا پس از باز شدن کلاهک کیفیت قارچ بشدت پایین می آید .

معرفی مراکز آموزشی تولید قارچ دکمه ای و صدفی

در راستای توسعه همگانی کشت و پرورش انواع قارچ های خوراکی و دارویی به بخش مهمی اشاره خواهیم کرد. 

این بخش شامل معرفی مراکز آموزش همگانی پرورش قارچ های خوراکی (دکمه ای و صدفی) در سراسر ایران می باشد.  

مراکز فنی و حرفه ای اولین گزینه انتخاب صحیح شما خواهد بود. زیرا این مراکز دولتی بوده و بابت هزینه هیچ مشکلی نخواهید داشت. بحث دیگری در این رابطه جاری است استفاده از اساتید مجرب و کار کشته است.  

گزینه بعدی می تواند مراکز جهاد کشاورزی در شهرستانها باشد. این مراکز نیز به علت دولتی بودن و استفاده از اساتیدی که در این زمینه دارای تجارب و سابقه کاری هستند می تواند گزینه مناسبی جهت استفاده شما شهرستانی های عزیز باشد. 

مراحل کلی تولید قارچ خوراکی دکمه ای

مراحل کلی تولید قارچ خوراکی دکمه ای:

1. محیا کردن محیط مناسب و متناسب با حجم برداشت قارچ
2. ابزار و وسایل استریل و متناسب با محیط
3. تولید کمپوست (به علت طولانی بودن پروسه تولید از کمپوست آماده در مقیاس کم استفاده می کنند.)
4. ورود کمپوست به سالن
5. میسیلیوم رانی
6. اضافه کردن خاک پوششی (خاکدهی)
7. رافیلینگ (خراش دهی)
8. شوک حرارتی
9. هوادهی

سپس برداشت شروع شده و به سه نوبت (به شکل صنعتی) به طول خواهد انجامید.

آفات و بیماری های قارچ های دکمه ای

آفات و بیماری های قارچ های دکمه ای

• مبارزه با آفات درمان ندارد و صرفا جهت پیشگیری مورد استفاده قرار می گیرند.

آفات شامل:

1. مگس های قارچ خور
2. نماتد
3. کنه

و بیماری ها شامل:

1.بیماری های قارچی ؛

ورتیسیلیومی، مایکوگن، دنپلان، کپک تار عنکبوتی و انواع کپک ها.

2. بیماری های باکتریایی؛

لکه قهوه ای باکتریایی

3. ویروسی؛

ویروس X

بیماری های فیزیولوژیک:

کمبود مواد غذایی، بالا بودن دی اکسید کربن، دمای بالا و تهویه کم

فرق بین بیماری های عفونی (موجودات زنده) و بیماری های غیر عفونی (موجودات غیر زنده) چیست؟

این است که در بیماری های موجودات زنده (عفونی) امکان سرایت بیماری وجود دارد ولی در بیماری های غیر زنده (غیر عفونی) امکان سرایت وجود ندارد چون در اثر عوامل محیطی ایجاد می شود.

ورتیسیلیوم یا جوش خشک:

علائم ایجاد لکه های قهوه ای روی سطح کلاهک به صورت نقاشی مایکوگن (حباب تر). لکه های قهوه ای ، آبکی و لزج هستند.

لکه قهوه ای باکتریایی:

علائم؛ لکه های قهوه ای فرو رفته. بعد از ظهور بیماری ورتیسیلیوم دمای سالن را پائین می آوریم (حدود 14 تا 15 درجه سانتی گراد) و از قارچ کشهای کاربندازیم و بنومیل به صورت 150 گرم در 100 لیتر آب استفاده می کنیم.

مایکوگن:

سم اختصاصی اسپاراگون 150 گرم در 100 لیتر

کپک تار عنکبوتی:

معمولا از خاک پوششی غیر استریل ایجاد شده و سرانجام اطراف قارچ را فرا می گیرند. از سم های کاربندازیم ، بنومیل ، فرمالین 20 درصد ، قبل از شیوع روی کلاهک از نمک استفاده می کنیم.

دنبلان:

شکل قارچ به صورت دنبلان در می آید که این بیماری در اثر رعایت نکردن بهداشت سالن بوجود می آید.

لکه قهوه ای:

زمانی که رطوبت روی سطح قارچی می ماند باعث بروز بیماری لکه قهوه ای می شود.

ویروس X:

بیماری است که در ایران شایع نیست. بیماری است که طی تحقیقات انجام شده محل ایجاد آن روی قفسه های چوبی دیده شده است.

آفات مگس قارچ خور:

1. سیارید (مرحله لارو بودن)
2. فورید (انتقال بیماری)

جهت مبارزه از حشره کش های دیازینون و مالاتیون ( به میزان 5 در 1000 یا 4 در 1000 ) ،کاغذهای چسبی و یا حشره کش های برقی استفاده می کنیم.

نماتد دم فنری (Sprinted):

باعث وک شدن قارچ و لزج و سیاه شدن خاک پوششی می شوند.

با استفاده از فرمالین 20 درصد و دمای بالای 25 درجه سانتی گراد در مرحله پاستوریزاسیون خاک پوششی استفاده می کنیم.

کنه:

از مراحل کمپوست سازی وارد سالن ها می شود. سم های اومایک، (نیسورون + نئورون) می توان استفاده کرد.

بیماری کاپرینوس:

در اثر موجود آمونیاک بالای کمپوست ایجاد می شوند.

رافیلینگ و ککینگ

رافیلینگ

رافیلینگ همان خراش دهی (شن کشی) می باشد.

انواع رافیلینگ:

1. سطحی؛ 0.5 تا 1 سانتی متر از سطح خاک. در روز هشتم یا نهم از زمان خاکدهی (برای یکدست کردن سطح خاک و میسیلیوم)
2. عمیق؛ روز پنجم یا ششم از زمان خاکدهی . کل سطح خاک قالب کمپوست. با این کار میسیلیوم رشدش سریعتر می شود.

رافیلینگ عمیق دارای ریسک می باشد و باعث رشد سریع قارچ می شود.

ککینگ (Cocking)

زمانی که خاک پوششی را اضافه کردیم دست را داخل خاک برده و میسیلیوم را از سطح کمپوست جدا می کنیم و در وسط خاک رها میکنیم.

با این کار 5 الی 6 روز میسیلیوم رانی را جلوتر می اندازیم.

تلقیح مستقیم: زمانی که خاک پوششی را اضافه کردیم اسپان را روی سطح خاک پوششی می پاشیم. میسیلیوم از بالا رشد کرده و پائین می آید و با پائینی ها تماس برقرار می کند.

خاک پوششی

خاک پوششی

اگر خاکدهی نکنیم (به وسیله خاک پوششی) قارچ رشد نمی کند.

خصوصیات خاک پوششی :

1.     ظرفیت نگهداری آب بالا

2.     بافت متوسط (نه سبک و نه سنگین)

بافت سنگین باعث عدم تبادل هوای مناسب می شود. نفوذ آب به سختی انجام می شود یا کاهش رطوبت باعث سله بستن می شود. (اطراف میسیلیوم)

اگر بافت سبک باشد ، آب را در خود نگه نمی دارد.

3.     پاستوریزه باشد(عدم وجود عوامل بیماری زا، آفات ، بذور علفهای هرز و تخم آفات).

4.     رطوبت در حد اشباع

5.     PH در حد خنثی باشد

علت استفاده از خاک پوششی:

1.     حفظ رطوبت کمپوست

2.     تامین رطوبت مورد نیاز قارچ

3.     تکیه گاهی برای ساقه قارچ

اجزای خاک پوششی:

1.     خاک جنگلی (زیر 30 سانتی خاک جنگل)

2.     ماسه ساحلی (بادی)

3.     جیسپم

4.     پرلیت

نکته: 6 واحد خاک جنگلی + 2 واحد ماسه ساحلی + 1 واحد جیسپم + 1 الی 2 گونی پرلیت درجه 2 به ازای خاکی که برای 200 متر مربع کمپوست مصرف می شود.

بعد از اختلاط مواد فوق الذکر حالا نویت پاستوریزاسیون می رسد. برای پاستوریزه کردن عمل زیر را انجام می دهیم.

روش اول:

احداث حوضچه و نصب فنس نیم سانتی

شرح: حوضچه ای با ابعاد طولی 10 متر و عرض 6 متر با ارتفاع 1 متر . فنس را نیز در ارتفاع 20 سانتی به شکل سطحی در حوضچه نصب می گردد جهت ایجاد تهویه ای مناسب.

خاک پوششی تولید شده برای پاستوریزاسیون باید 8 تا 10 ساعت در دمای 60 درجه سانتی گراد قرار گیرد. البته این دما به وسیله بخاری که توسط لوله ها به زیر فنس هدایت شده ، ایجاد می گردد.

سپس حوضچه را با نایلون می پوشانیم.

اگر دما بالا رود پوتیتا (یک نوع باکتری) نابود می شود و میسیلیوم های روی سطح خاک قارچ نمی زند. کار دیگر پوتیتا جلوگیری از 10 تا 15 درصد کپک زرد و تحریک پین دهی روی سطح خاک می باشد. دمای بالاتر از 65 درجه ، پوتیتا را از بین می برد.

روش دوم:

استفاده از فرمالین

یک متر مربع به ارتفاع 10 تا 15 سانتی متر از خاک درست شده و روی خاک را با فرمالین 20 درصد روی خاک می ریزیم. (قبل از اضافه کردن خاک را خیس می کنیم).

نماتد دم فنری: خاک را در دمای بالای 25 درجه سانتی گراد، درون استخر ریخته تا نماتد از پوشش خود بیرون بیاید.

نماتد دم فنری باعث پوک شدن قارچ و باعث سیاه و لزج شدن خاک می شود.

فرمالین 5 سانتی متر از خاک را باید خیس کند و دوباره خاک به همان اندازه می ریزیم و این عمل را تکرار می کنیم تا خاک به ارتفاع 1 متر برسد.

دما باید بالای 25 درجه سانتی گراد باشد تا باعث تبخیر فرمالین شود.

سالن داری (بخش میسیلیوم رانی ، خاکدهی و شوکدهی)

سالن داری (بخش میسیلیوم رانی ، خاکدهی و شوکدهی) 

اسپان قارچ : شامل گندم هایی هست که میسیلیوم قارچ در روی انها رشد کرده اند.

کمپوست بلوکی به صورت فشرده است. برای خاک دهی دقیق از یک پیمانه استفاده میکنیم.

اگر در زمان ورود کمپوست،خاک دهی انجام بشود در هر کمپوست حدود 2یا3عدد قارچ رشدکرده که کلاهک انها به اندازه ی یک بشقاب میشود.

رشد میسیلیوم در کمپوست دو هفته ی اول:

1/ دمای کمپوست 25- درجه سانتی گراد،در دمای پایین رشد میسیلیوم کند است.

2/ رطوبت محیط 85-80 %. در اثر رطوبت بالا قارچ ها دچار بیماری قارچی میگردد.

3/ میسیلیوم در دوران رشد به نور احتیاج ندارد.

4/ تهویه به ازای هر ساعت 15-10% حجم سالن تهویه شود.

نکته:اگر در 3 الی 4 روزاول داخل کمپوست قطرات عرق مشاهده شد.این به این معنی است که میسیلیوم ها در حال رشد هستند.

زمان خاک دهی:زمانی که 70% کمپوست(سطح کمپوست)سفید رنگ شد.(میسیلیوم به سطح خاک امد)

میسیلیوم رانی:2هفته طول میکشد.(دمای 25درجه سانتی گراد)

میسیلیوم ها به طور یکنواخت رشد نمیکند.

اگر دما بالای 27درجه سانتی گراد شود اسپان از بین می رود.

خاک پوششی:به ارتفاع 2-5 سانتی متر

اگر خاکدهی سریع تر صورت گیرد بهتر است تا دیرتر شود.

هر چقدر رطوبت بالاتر شود خاک کمتر میدهیم. و اگر رطوبت کمتر باشد خاک باید قطر بیشتری داشته باشد.

تاخیر در ورود بخشی از کمپوست ها در یک سالن نیز در قطر خاک پوششی تاثیر گذار است.مثلا یک سالن گنجایش 20تن دارد ولی 15 تن وارد میشود و5تن الباقی باتاخیر 3تا 5 روزه وارد میشود در این صورت15تن قطر خاک سطحی 4سانتی متر و5تن 2سانتی متر میباشد(این اعداد تقریبی بوده).

نکته:قبل از دادن خاک پوششی بهتر است دمای کمپوست را3یا4درجه کاهش دهیم. وبعد از خخاکدهی دما را متعادل می نماییم.

شرایط نا مناسب را برای تناژ پایین در نظر میگیریم.

در مرحله خاک دهی برای میزان صحیح خاک باید پیمانه داشته باشید.مثلا5 پیمانه برای هر کمپوست.

بعداز باز کردن نایلون کمپوست باید سطح ان را صاف کنید تا در مرحله خاک دهی دچار مشکل نشوید.

روزنامه هایی که در مرحله میسیلیوم رانی روی کمپوست گذاشته بودید را عوض کرده وروی لایه ی خاک،روزنامه میگذاریم.

میسیلیوم رانی در خاک پوششی:

دمای کمپوست25 درجه سانتی گراد

رطوبت 90%

تهویه 20-15% حجم سالن در هر ساعت

نور(نمی خواهد)

در مرحله خاکدهی برای یکنواخت کردن رشدمیسیلیوم هادر خاک ویکنواخت بودن رشد قارچ ها باید ابیاری شود.

برای برش سطح نایلون بلوک کمپوست از هر طرف روی سطح کمپوست 4-3 سانتی متر باید باقی بماند.

علت این کار در زمان خاک دهی مشخص میشود.

در مرحله خاک دهی چون می خوا هیم خاک روی کمپوست بریزیم کناره های نایلون را کشیده و باز میکنیم و خاک را روی ان می ریزیم.

دو هفته طول میکشد که میسیلیوم روی خاک بیاید.

خاک دهی =2هفته

شوک =1هفته

نکته:بهتر است زمانی که خاک پوششی را ابیاری میکنید،از ابی استفاده کنید که در ان قارچ کش وجود داشته باشد.

مثلا: بنتومیل و کار بنتازین موجب تحریک میسیلیوم رانی نیز میشود.

رافیلینگ سطحی:

زمانی که یک هفته شوک دهی گذشت می بینیم که میسیلیوم باز کاملایکنواخت به سطح نیامده در ان زمان از رافیلینگ سطحی استفاده می کنیم. تابا این کار رشد میسیلیوم ها را یکنواخت کنیم.

باز تاکید میشود که اگر زمان خاک دهی بگذرد و خاک دهی شود پین ها پیر میشوند.و اصطلاحا پین شناور هم میگویند.

شوک دهی:

دمای کمپوست:16 با اختلاف 1، در عوض 2 روز کاهش می دهیم.

در اثر کاهش ناگهانی دما کمپوست پین زیادی می زند و قارچ ها بعد از رشد ریز می مانند چون دیگر محلی برای رشد ندارند.

رطوبت:95%

نور: داریم

تهویه:30% حجم سالن در هر ساعت تهویه می شود.

روز اول شوک دهی باید خاک پوششی کاملا سیر اب شود.

نکته:1 الی 2 روز قبل از شوک دهی روزنامه را برمی داریم.

بعد از زمان شوک دهی ته سنجاقیها(پین ها) نمایان می شود و نباید خاک پوششی را ابیاری کرد چون باعث خراب شدن قارچ ها می شود.

نکته:اگر زمانی که قارچ ها به اندازه ی یک نخود شده بودند خاک پوششی را ابیاری میکنیم و قهوه ای شدن قارچ ها به علت سردی اب بوده وباید دمای اب متعادل باشد و بالای14 تا 15 درجه باشد.

شرایط رشد قارچ:

1/دمای کمپوست باید 19-18 درجه باشد،دما اگر بالای 20 درجه باشد ته سنجاقیها(پین ها) قهوه ای می شوند.

2/رطوبت:90-85%

3/نور:10-8 ساعت در روز

4/تهویه:25-20% حجم سالن در ساعت تهویه

استاندارد اندازه ی قارچ برداشتی:طول ساقه نصف قطر کلاهک.

ابیاری بعد از برداشت(فلش): به ازای هر تناژ برداشت همان مقدار اب در طول یک هفته باید به کمپوست ها داد.

برای مثال:5000لیتر اب= 5تن برداشت

به ازای هر کیلو =1لیتر اب دهی شود.

نکته:5-3 ساعت قبل از برداشت قارچ هیچ ابیاری نباید انجام شده باشد و بهتر است رطوبت سالن کاسته شود.

1/گلی شدن کلاهک قارچ ها

2/ایجاد بیماری باکتریایی

نکته:بعد از برداشت قارچ ها بهتر است حدود نیم ساعت در دمای 2-1 درجه شوک دهی بدهند. 

با تشکر از مهندس حسین یوسفی

سئوالات مهارت پرورش قارچ دکمه ای ( نمونه سئوالات فنی و حرفه ای)

سئوالات مهارت پرورش قارچ دکمه ای ( نمونه سئوالات فنی و حرفه ای)

1) خاک پوششی استاندارد مخلوطی از چیست؟

خاک پیت و آهک

2) اضافه کردن پودر سنگ گچ در مرحله کوتاه مدت تهیه کمپوست در روز چندم می باشد؟

روز نهم

3) ماده پایه در کمپوست طبیعی قارچ دکمه ای چیست؟

کود اسبی

4) کتاب هند باستان قارچ ها را به چند دسته تقسیم می کند؟

سمی ، خوراکی و دارویی

5) قابلیت هضم پروتئین قارچ ها چه میزان است؟

70 تا 90 %

6) افزودن میسیلیوم قارچ به بستر آماده شده را چه می نامند ؟

مایه کوبی

7) هر 1000 کیلوگرم کمپوست به چند کیلو گرم بذر نیاز دارد؟

بیش از 10 کیلو گرم

8) معایب ضد عفونی کردن کلش با مواد شیمیایی؟

احتمال صدمه زدن به میسیلیوم قارچ ، باقی ماندن اسپور قارچ های سمی در کمپوست و نرسیدن سموم به همه قسمت های کمپوست وجود دارد.

9) از خصوصیات کمپوست خوب ، مواردی را نام ببرید؟

رنگ قهوه ای تیره کمپوست ، نداشتن بوی آمونیاک ، رطوبت مطلوب و محیط بازی (قلیایی) کمپوست.

10) در ضد عفونی کردن خاک پوششی ، با استفاده از بخار آب داغ ، خاک پوششی باید در چه دمایی و چه مدتی ضدعفونی شود؟

60 درجه سانتی گراد ، 6 ساعت

11) برای تحریک میسیلیوم به تولید اندام باردهی چه باید کرد؟

کاهش دما به همراه تهویه با هوای آزاد

12) گونه های قارچ آگاریکاس در مرحله جوانی شبیه چه چیزی هستند و در مرحله بلوغ به چه شکلی در می آیند؟

دکمه ، چتری

13) در تولید کمپوست سولفات کلسیم به چه علت اضافه می شود؟

تنظیم کردن اسیدیته ، جلوگیری از لزجی و به هم چسبیدن کمپوست و نم گیری می شود.

14) کدامیک از موارد زیر از علل عمده کشت و پرورش قارچ خوراکی به صورت مصنوعی می باشد؟

وجود قارچ سمی در بین قارچ های وحشی خوراکی ، محدود بودن فصل رویش قارچ های وحشی خوراکی و مشکل بودن جمع آوری و تهیه قارچ های خوراکی وحشی را می توان نام برد.

15) دمای تولید اندام باردهی قارچ دکمه ای به چه میزان است؟

15 تا 18 درجه

16) کدامیک از موارد زیر باید در سالن پرورش در مرحله رویشی یکسان باشد؟

دما ، رطوبت نسبی و اکسیژن

17) در روش کشت کیسه ای به چه دلیل در انتهای کیسه ها باید سوراخ کوچکی ایجاد کرد؟

خروج آبهای اضافی

18) شرایط مطلوب برای مرحله پنجه دوانی در قارچ های دکمه ای می باشد؟

درجه حرارت 25 درجه ، رطوبت 80 % ، تهویه کم ، تاریکی

19) نسبت کربن به ازت در وزن خشک مواد در پایان آماده سازی کمپوست قارچ دکمه ای چقدر می باشد؟

1 : 17

20) آفت مگس سرکه مهمترین خسارت خود را در چه مرحله ای از رشد خود و قارچ به وجود می آورد؟

لارو ، رشد زایشی

21) موادخاصی که بتوانند مواد غذایی مورد نیاز قارچها را تامین کنند و امکان رقابت قارچ با میکروارگانیسم را فراهم کنند نام دارد؟

کمپوست

22) برای مبارزه با مگس ها از چه سمی استفاده می شود؟

تیونازین

24) Batton Mushroom نام کدامیک از قارچ های زیر است؟

قارچ دکمه ای

25) در بذر پاشی بیشترین بذر در کدام قسمت از کاه و کلش ریخته می شود ؟ چرا؟

دیواره ، چون مرکز کمپوست دارای حرارت بالایی است و امکان صدمه دیدن میسیلیوم ها وجود دارد

26) میزان ازت موجود در مواد غذایی کنسانتره ( مورد استفاده در کمپوست ) چند درصد است؟

3 تا 12 درصد

27) استفاده کدامیک از اسپانهای زیر باعث انتقال آفات و بیماریها به کمپوست در قارچ دکمه ای می شود؟

اسپان به صورت بلوکهای آجری

28) در چه صورتی اندام باردهی حد فاصل کمپوست و خاک پوششی تشکیل می شود؟

تهویه زودتر از موعد مقرر یا خشکی بیش از حد

29) موفق ترین روش نگهداری قارچ در سطح تجارتی کدام است؟

کنسرو کردن

30) برداشت محصول در کشورهای غربی چند کیلو گرم در متر مربع است؟

30 تا 40 کیلو گرم است. 

با تشکر فراوان از مهندس حسین یوسفی، مهندس صفر پور و مهندس پور بابا

انواع سالن های پرورش قارچ

انواع سالن های پرورش قارچ :

1) گلخانه ای

2) ساختمانی

مزایا و معایب سالن های ساختمانی و گلخانه ای :

استحکام بیشتر سالن ساختمانی نسبت به گلخانه ای

شرایط محیطی را در سالن های ساختمانی بهتر می توان کنترل کرد

طراحی و استفاده بهینه از فضا در سالنهای ساختمانی بهتر است

سالن های ساختمانی را نمی توان جابجا کرد اما سالن های گلخانه ای قابل جابجایی هستند

سالن های ساختمانی هزینه و زمان بالای ساخت دارند

قسمتهای مختلف سالن های پرورش قارچ :

سالن های پرورش : که بستگی به نوع سوله دارد و در کل از سالن هایی تشکیل شده که قفسه ها در آن قرار می گیرند.

راهروی دستیابی : از راهرویی تشکیل شده که وسایل تهویه ، رطوبت ساز و ... در آن قرار گرفته و به تمامی سالن های تولید دسترسی دارد.

انواع سالن های پرورش قارچ :

سالنهای تکی (انفرادی ) : از یک اتاق انفرادی و یک راهرو دستیابی تشکیل شده است.

سالنهای یک طرفه : یک سوی آن اتاق های پرورش قارچ قرار دارد و در سوی دیگر نیز راهروی دستیابی قرار دارد.

سالنهای دوطرفه : دو طرف آن اتاق های پرورش قارچ قرار دارد و در وسط آن نیز راهروی دستیابی قرار دارد.

اندازه اتاق های پرورش قارچ :

عرض آن 5.5 تا 6 متر است. طول آن 15 تا 20 متر است. ارتفاع آن نیز 4.5 متر است.

یکی از مزایای سالن های دو طرفه کاهش وقت و انرژی و کارگر است.

مزایای راهروی دستیابی : جلوگیری از ورود آفات و بیماری ، قرار دادن وسایل و ادوات تهویه ( جلوگیری از آسیب دیدگی ، سرقت و اصطحلاک آنها) و کاهش مصرف انرژی می باشد.

عایق های رایج برای سالن های گلخانه ای :

1) پشم شیشه

2) فوم

3) پلی اورتان

4) سندویچ پنل

5) یونولیت

6) کارپیلن

یکی از دلایل عدم استفاده از پشم شیشه در کشورهای مدرن ، سرطان زایی الیاف به کار رفته در آن می باشد.

پشم شیشه مورد استفاده باید دارای یک لایه فویل آلومینیوم باشد.

فوم مخصوص گلخانه باید حداقل 50 میلی متر ضخامت داشته باشد.

فوم قابل انعطاف است.

کارپیلن ( که در گل فروشی ها به فراوانی دیده می شود) دارای استحکام بالا و وزن بسیار کم است ولی هنگام استفاده از آن باید یک رنگ روشن روی آن زد تا از آسیب رساندن پرندگان به آن جلوگیری کرد.

مصالح ساختمانی به کار رفته در سالنهای ساختمانی :

اجر ، سیمان و بلوک های سیمانی عایق . البته برای مجزا کردن سالن ها از آجر 5 سانتی متری می توان استفاده کرد.

سیمان باعث جذب آب و پس دادن رطوبت به مرور زمان به محیط می شود.کف سالن هم باید سیمانی باشد و اگر خاکی باشد موجب ایجاد گل و همین طور انتقال آلودگی و بیماری به قارچ ها می شود.

ضخامت لایه سیمانی کف باید حداقل 5 سانتی متر باشد. شیب کف باید رعایت شود ولی خود سوله نباید شیب داشته باشد. اطراف هر اتاق باید به طرف مرکز شیب 0.5 تا 1 درصد داشته باشد و به وسیله یک جویچه به طرف راهرو و سپس به سمت خارج راه پیدا می کند.

اتاق ست بک روم Set Back Room :

برای کوتاه کردن دوره زمانی رشد قارچ در سالن های تولید قارچ تا پایان زمان برداشت از سالن هایی به عنوان میسیلیوم ران استفاده می کنیم. که شرایط جوی داخل سالن صرفا جهت رشد میسیلیوم می باشد و در طول رشد تغییری پیدا نمی کند.

این سالن را اصطلاحا تحت پیش رس کردن کمپوست می نامند.که از دور دوم که سالن ها را پر می کنیم ، طول دوره رشدی پس از برداشت از دو ماه به یک و نیم ماه تقلیل پیدا کرد.

به علت عدم وجود عمل قارچ چینی و آبیاری و خاکدهی در اتاق ست بک روم می توانیم فاصله طبقات را کم بگیریم. در ست بک روم فاصله بین دو ردیف از همدیگر حدود 40 تا 50 سانتی متر است و همین طور فاصله بین طبقات طوری است که 10 سانت روی کمپوست باز باشد نه بیشتر ( حدود 25 تا 30 سانتی متر).

طول دوره رویش قارچ 60 روز است که با وجود اتاق ست بک روم به 45 روز تقلیل می یابد.

تناوب پر کردن سالن های تولید قارچ:

به طور کلی طول دوره قارچ 60 روز است . اگر می خواهید که هر روز محصول داشته باشید ، باید این عدد را (60 ) را تقسیم بر تعداد سالنهایتان بکنید و میزان عددی که به دست آمد را برای فاصله بین مراحل و تناوب پر کردن سالن ها قرار دهید.

به طور مثال : ما 6 سالن داریم . ما باید عدد 60 را تقسیم بر تعداد 6 بکنیم. عددی که بدست می آید 10 می باشد. بنابراین اگر اول تیر ماه شروع به پر کردن سالن اول کنیم ، سالن دوم را باید 10 تیر و سالن سوم را باید 20 تیر و به همین شکل پیش می رویم و سالن ها را پر می کنیم.

در صورت وجود اتاق ست بک روم ، ما می توانیم اولین اتاق را که همان اتاق ست بک روم می باشد را در تاریخ 1 تیر پر می کنیم و پس از دو هفته بار را به سالن اول منتقل می کنیم و سپس مجدد سالن ست بک روم را پر کرده و پس از دو هفته بار را با احتیاط به سالن شماره 2 منتقل می کنیم و به همین شکل کار را ادامه می دهیم. 

با تشکر از مهندس حسین یوسفی 

نحوه تهیه کمپوست قارچ دکمه ای سفید ( آکاریلوس بیسپوروس)

نحوه تهیه کمپوست قارچ دکمه ای سفید ( آکاریلوس بیسپوروس)

کمپوست: بقایای مواد آلی تحت شرایط دما ، رطوبت ، اکسیژن و غذا توسط یک سری میکروارگانیسم ها به مواد کاملا پوسیده و هوموسی بنام کمپوست تبدیل می شود.

جهت تولید بستر تولید قارچ (کمپوست) باید به نیاز های غذایی قارچ کشت شده توجه نمود.

دو عنصر غذایی اصلی در تغذیه قارچ عبارتند از :1 

) کربن C

2) نیتروژن (N)

جهت تولید موادی که حاوی عناصر نامبرده باشد باید به دو نکته توجه نمود:

1) مصرف مواد اولیه مقرون به صرفه باشد.

2) مواد مصرفی دائما در دسترس باشد.

تقسیم بندی کمپوست از نظر مواد تشکیل دهنده آن :

1) کمپوست طبیعی : مخلوطی نیمانیم از کود اسب و کلش گندم می باشد. جهت تولید آن از کود اسب های مسابقه ای (لوکس) استفاده می شود. در ایران تعداد این اسب ها بسیار کم است. در نتیجه کمپوست طبیعی تولید نمی شود.

2) کمپوست مصنوعی : پایه و اساس کمپوست سازی کلش گندم می باشد. مواد دیگر آن عبارتند از کود مرغی ، پودر سنگ گچ و آب. در ایران فقط کمپوست مصنوعی تولید می شود.

مزایای کمپوست طبیعی :

1) تهویه بهتر

2)بافت یکنواخت تر

3) رشد میسیلیوم قارچ در آن

تقسیم بندی کمپوست از نظر مدت زمان عمل آوری آن:

1) تهیه کمپوست به روش بلند مدت

2) تهیه کمپوست به روش کوتاه مدت

* بهترین ماده جهت تامین کربن ، کلش و بهترین ماده جهت تامین نیتروژن ، کود مرغی است.

خصوصیات کلش گندم مصرفی :

1) از کلش گندم آبی استفاده شود. ( به دلیل خشبی بودنش)

2) ساقه گندم (کلش) هر چقدر ضخیم تر باشد بهتر است.

3) طول کلش مصرفی 20 تا 30 سانتی متر باشد.

4) پرس های کلش آب نخورده باشد .( زیرا اولا مقداری آب توسط کلش جذب شده و قیمت آن بیشتر می شود. ثانیا احتمال بروز انواع کپک به خصوص کپک سیاه زیاد می شود.)

5) کلش مصرفی ناخالصی نداشته باشد. ( ناخالصی ها عبارتند از : خاک ، مدفوع حیوانات ، ساقه علفهای هرز چند ساله )

مشخصات کود مصرفی :

1) از کود مرغ گوشتی استفاده می کنیم زیرا اولا در جیره غذایی مرغان گوشتی پروتئین بیشتری وجود دارد. ثانیا میزان رطوبت کود مرغ گوشتی کمتر از رطوبت مرغ تخم گذار می باشد.

2) رطوبت کود مصرفی 20 الی 25 درصد باشد.

3) رنگ کود مصرفی روشن باشد . (رنگ کود تازه نوک مدادی روشن است )

4) کود مرغی نسوخته باشد ( فعالیت میکروارگانیسم ها در آن در حد کمی بوده تا مواد غذایی آن از بین نرود. به طور کلی عمر انبار داری کود مصرفی کمتر از دو ماه باشد.)

5) در داخل کود ، کودهای به هم چسبیده (توده ای) نباشد در غیر این صورت خرد شود و سرند شود .

6) کود مصرفی ناخالصی نداشته و میزان ازت آن (N) 3/5 الی 5 درصد باشد.

7) کود مصرفی حتما مخلوطی از کود مرغی و سبوس باشد.

8) چون منبع انواع میکروارگانیسم های مفید جهت کمپوست سازی کود مرغی می باشد . اگر کود از مرغداری خریداری شود که در جیره غذایی مرغان خود آنتی بیوتیک کمتری مصرف کرده باشد ، بسیار عالی است.

پودر سنگ گچ با نام های دیگری مثل : جیپسم یا ژیپسم ( سولفات کلسیم آبدار یا ئیدراته ) با فرمول شیمیایی Ca So4 2(H2O)

سنگ گچ موجود در ایران دارای اسیدیته 7/5 و پودر سنگ گچ موجود در هلند دارای اسیدیته 7/9 می باشد. مقداری اضافی مصرف نمودن پودر سنگ گچ مشکلی ایجاد نمی کند ولی کاهش مصرف آن باعث ایجاد اختلال در امر کمپوست سازی می شود.

اعمال مهم پودر سنگ گچ :

1) از چسبندگی و لزج شدن کلش کمپوست جلوگیری می کند . این عمل را با رسوب ذرات کلوئید محلول در محیط کمپوست و خنثی نمودن چربی ها انجام می دهد.

2) تنظیم اسیدیته کمپوست : پس از مایه زنی کمپوست قارچ توسط اسپان قارچ تلقیح شد. میسیلیوم قارچ در حین رشد از خود اسید اگزالیک ترشح می کند. اگر این اسید وارد محیط کمپوست شود باعث اسیدی شدن آن می شود.

در اینجا پودر سنگ گچ وارد عمل شده و با اسید اگزالیک ترکیب می شود.

اگزالات کلسیم تولید شده مانند حاله یا غلافی دور میسیلیوم ها را فرا گرفته و از وارد شدن اسید اگزالیک به محیط کمپوست و تغییرات اسیدیته آن جلوگیری می کند.

اگزالات کلسیم = پودر سنگ گچ + اسید اگزالیک

تهیه کمپوست مصنوعی قارچ دکمه ای به روش بلند مدت (فرمول کارخانه ملارد):

اعمال مهم کمپوست سازی به دو فاز اول و دوم تقسیم می شود. فاز یک شامل مرحله میکس مواد اولیه و مرحله تخمیر اولیه می باشد. مرحله تخمیر اولیه شامل : تخمیر بیوشیمیایی و تخمیر شیمیایی است.

فاز دوم نیز شامل پاستوریزاسیون و شیرین کردن ( آمونیاک گیری یا کاندیشنینگ )

مراحل فاز یک کمپوست سازی :

1) عمل پیش خیساندن کلش گندم:

بهترین روش جهت عمل پیش خیساندن کلش گندم غرقاب نمودن آن در داخل استخر ساخته شده به همین منظور می باشد. مدت زمان این مرحله نسبی بوده و تقریبا 10 الی 12 ساعت طول می کشد. جهت شروع کمپوست سازی کلش گندم باید حداقل 75 درصد رطوبت جذب نماید.

از ابتدای کمپوست سازی تا انتهای آن برای هر هزار کیلو گرم کلش گندم خشک 5000 لیتر آب صرف می شود. در ایران از هر یک تن کلش خشک تقربا 2/5 تن کمپوست و از میزان کمپوست 450 کیلو گرم قارچ برداشت می شود. رابطه مدت زمان عمل پیش خیساندن کلش گندم با مدت انبار داری آن رابطه ای معکوس می باشد.

در داخل بافت کلش یک سری مواد واکسی ( روغنی) وجود دارد. این مواد آب گریز بوده و سرعت جذب آب توسط کلش را کاهش می دهد. اگر کلش را در انبار نگهداری کنیم ، با گذشت زمان مواد واکسی تجزیه شده و از بین می رود. در نتیجه کلش با سرعت بیشتری آب جذب کرده و مدت زمان عمل پیش خیساندن آن کاهش می یابد.

2) میکس مواد اولیه :

مواد تشکیل دهنده کمپوست مصنوعی و درصد اختلاط آنها :

به ازای مصرف هر 1000 کیلو گرم کلش گندم خشک 60 تا 80 درصد آن (600 تا 800 کیلوگرم) کود مرغی و 10 تا 15 درصد آن ( 100 تا 150 کیلوگرم) پودر سنگ گچ مصرف می کنیم.

هر چقدر کود بیشتری مصرف کنیم ، پودر سنگ گچ بیشتری نیز مصرف می کنیم.

شرح میکس مواد:

کلش آماده شده از مرحله قبل به ارتفاع 40 تا 50 سانتی متر ( به طور تجربی تا زانوی پا ) بر روی پیست کمپوست سازی پخش می کنند. سپس کود مرغی را که قبلا میزان ازت آن مشخص شده و نسبت به کلش مصرفی توزین شده است را بر روی آن پخش می کنیم.

اضافه نمودن پودر سنگ گچ حالت سلیقه ای دارد. در برخی از کارخانه ها همه پودر سنگ گچ در روز میکس مواد و در برخی از کارخانه های دیگر 50 درصد پودر سنگ گچ را در روز میکس مواد و باقیمانده آن را در روز میک آپ و در برخی دیگر مانند کارخانه ملارد همه پودر سنگ گچ در روز میک آپ به توده کمپوست اضافه می شود. سپس کلش و کود را به خوبی به هم زده تا ذرات کود به طور یکنواخت بر روی کلش پخش می شود.

عمل میکس مواد در حالت دستی توسط کارگر و چهار شاخ و در حالت مکانیزه توسط لودر انجام می شود. توده حاصله را به شکل گنبدی دپو می کنند که برای توده شل و به روز تشکیل توده شل ، روز صفر کمپوست سازی می گویند.

پس از روز صفر کمپوست را در روزهای دوم ، چهارم ، ششم و هشتم زیر و رو می کنیم و خوب به هم می زنیم. و دوباره به شکل گنبدی دپو می کنیم . این عمل باعث هوادهی کمپوست و یکنواختی عمل تخمیر در کل توده می شود. از روز صفر کمپوست سازی تا روز میک آپ جهت تامین رطوبت از دست رفته کمپوست از آب کثیف استفاده می کنیم . اگر مقدار آب کثیف کفایت نکرد در این مرحله نیز می توان از آب تمیز استفاده نمود.

آب کثیف : همان هرز آب جمع آوری شده از توده کمپوست می باشد.رنگ آن تیره بوده و حاوی انواع میکروارگانسیم های مفید و مواد غذایی شسته شده از توده کمپوست می باشد.

تعریف میک آپ(Make Up) : در لغت به معنای آرایش کردن است . در روز دهم پس از روز صفر کمپوست سازی ، روز میک آپ می گویند. در این روز پودر سنگ گچ به توده کمپوست اضافه شده و توده کمپوست از شکل گنبدی به شکل مکعب مستطیل آرایش می شود. که به این عمل قالب زنی می گویند.

عمل قالب زنی در روز میک آپ در حالت مکانیزه توسط لودر و ماشین کمپوست ترنر و در حالت دستی توسط کارگر ،چهار شاخ و قالب های فلزی انجام می شود. عرض و ارتفاع قالب نسبی بوده و به فصول کار بستگی دارد. طول قالب بستگی به طول محل انجام کار دارد .

پس از روز میک آپ در روز های 12 ، 14 و 15 قالب کمپوست را مجددا قالب زنی می کنیم که به آن T1 -T2- T3 می گویند. باید توجه نمود که فاصله زمانی قالب زنی دوم (T2) و قالب زنی سوم (T3) حداقل 14 ساعت باشد. از روز میک آپ (Make Up) جهت تامین رطوبت از دست رفته کمپوست از آب تمیز استفاده می کنیم. در روز 16 پس از انجام آزمایشات مربوطه کمپوست را جهت طی نمودن مراحل فاز 2 کمپوست سازی به تونل پاستوریزاسیون منتقل می کنیم.

انتقال کمپوست در حالت مکانیزه توسط لودر و دستگاه بانکر فیلر و در حالت دستی توسط کارگر ، چهار شاخ و فرقون انجام

می شود.

انواع تخمیر:

1) تخمیر بیوشیمیایی : تا دمای 60 درجه سانتی گراد توسط میکروارگانیسم ها انجام می شود.

2) تخمیر شیمیایی : با افزایش دمای توده کمپوست به بیش از 65 درجه سانتی گراد کلیه تخمیر های بیوشیمیایی متوقف شده و تخمیر های شیمیایی آغاز می شود.

یکی از تخمیر های شیمیایی که باعث قهوه ای شدن رنگ کلش کمپوست می شود ، سوختن برگها یا کارامیلز شدن می گویند.

لینک شدن: اتصال ترکیبات نیتروژنی به ترکیبات لیگنین دار در توده کمپوست را لینک شدن می گویند. این واکنش در دمای بالا بدست آمده و محصول آن ، ان ریچ لیگنین هموس کمپلکس می باشد.

معیار های استاندارد پایان فاز 1 کمپوست سازی :

1) معیار های فیزیکی :

رنگ: رنگ کلش کمپوست از طلایی به قهوه ای تیره تبدیل می شود.

بو: بوی شدید آمونیاک به مشام می رسد.

سختی: اگر مقداری از کلش کمپوست را برداشته و با دو دست از یکدیگر جدا کنیم مقداری مقاومت احساس می کنیم . زیرا مراحل کمپوست سازی تمام نشده و کلش کمپوست کاملا پوسیده و هوموس نشده است.

2) معیار های شیمیایی:

میزان رطوبت (72 - 75 %)

میزان ازت (1.7 - 1.9 %) به ازای وزن خشک مواد

میزان آمونیاک (0/15 %)

نسبت کربن به ازت (C/N) = (20 - 22 )

اسیدیته PH: 8.5

پدیده دود کشی :

هوای تازه حاوی اکسیژن از بقل های توده کمپوست وارد آن شده و از مرکز بالایی آن خارج می شود. این جریان هوا ، پدیده دود کشی گفته می شود. این جریان بر اثر اختلاف دمای مرکز کمپوست و محیط پیرامون آن بوجود می آید. در فصول سرد سال به علت اختلاف زیاد دمای گفته شده این جریان با شدت بیشتری انجام می شود و به این ترتیب احتمال بی هوازی شدن واکنش های کمپوست بوجود نمی آید.

ولی در فصول گرم سال به علت کاهش اختلاف دمای گفته شده شدت جریان کاهش یافته ، احتمال بی هوازی شدن واکنش های کمپوست بوجود می آید. جهت رفع این عیب در فصول گرم سال نسبت به فصول سرد سال توده کمپوست با عرض و ارتفاع کمتر قالب زنی می شود.

در فصول گرم سال نسبت به فصول سرد سال توده کمپوست با عرض کمتر و با ارتفاع بیشتر قالب زنی می شود.

مراحل فاز2 :

1) لول کردن: یعنی هم سو و یکسان نمودن دمای نقاط مختلف کمپوست در داخل تونل پاستوریزاسیون .

این مرحله در دمای 45 - 50 انجام می شود. کمترین و بیشترین زمان انجام این مرحله در کارخانه ملارد 5 - 12 ساعت

می باشد.

2) میت آپ : در این مرحله مقداری بخار آب به توده کمپوست تزریق می کنیم تا فعال شده و دمای آن افزایش یابد. افزایش دما در این مرحله تدریجی بوده و به ازای هر ساعت 1 - 1.5 درجه سانتی گراد می باشد. تا به دمای 58- 59 درجه سانتی گراد برسد.

دلیل افزایش تدریجی دما در این مرحله عبارتند از :

الف) عدم ایجاد استرس دمایی در میکروارگانیسم های مفید.

ب) کنترل راحت افزایش دما و توقف دما در 58 - 59 درجه سانتی گراد.

3) پاستوریزاسیون : در دمای 58 - 59 درجه سانتی گراد و مدت 8 الی 10 ساعت پاستوریزه می شود.

اهداف پاستوریزاسیون :

الف) هضم انواع عوامل بیماری زا (پاتوژن ها) و آفات

ب) فعال نمودن میکروارگانیسم های گرما دوست (ترموفیل)

نکته: کمپوست توسط بخار 60 درجه سانتی گراد در مدت 8 ساعت پاستوریزه می شود.

خاک پوششی توسط بخار آب 60 درجه سانتی گراد در مدت 6 ساعت پاستوریزه می شود.

4) سرد کردن اولیه : در این مرحله دمای کمپوست را به ازای هر ساعت 1- 1.5 کاهش می یابد تا به دمای 47- 48 درجه سانتی گراد برسد.

5) شیرین کردن : این مرحله در دمای 47- 48 درجه سانتی گراد و مدت تقریبا 5 روز انجام می شود.

در این مرحله میکروارگانیسم های مفید مانند قارچ های گرما دوست و اکتینومیست ها فعال شده و عمل آمونیاک گیری از توده کمپوست انجام می شود. در پایان این مرحله مقدار آمونیاک کمپوست توسط وسیله ای بنام دراگرتیوپ از هوای کانال برگشتی تونل اندازه گیری می شود.اگر میزان آمونیاک 100 ppm یا کمتر باشد. می توان مرحله بعد را انجام داد و در غیر این صورت تا کاهش میزان آمونیاک کمپوست به حداکثر 100 ppm این مرحله ادامه پیدا می کند.

6) سرد کردن جهت بذر زنی :

در این مرحله دمای کمپوست به ازای هر ساعت 3- 4 در جه سانتی گراد کاهش داده تا به دمای 25 درجه سانتی گراد برسد.

سپس کمپوست را از تونل خارج کرده و با اسپان قارچ تلقیح می کنیم و به سالن تولید منتقل می کنیم . تنها روش اضافه کردن اسپان قارچ به کمپوست در ایران روش مخلوط بوده و جهت تلقیح هر 1000 کیلوگرم کمپوست ، تقریبا 10 - 12 کیلوگرم اسپان قارچ مصرف می کنیم.

اگر مرحله آمونیاک گیری به نحوه احسن انجام نشود مشکلات زیر بوجود می آید:

الف) اسپان قارچ به مقادیر ناچیز آمونیاک (حتی 20 ppm) حساس بوده و در حضور آمونیاک از بین می رود. در نتیجه محصول تولید نمی شود.

ب) در کمپوست حاوی آمونیاک قارچ هرز یا رقیب کلاهک دارای از خانواده کاپریموس (کلاهک) یا (کلاهک جوهری) رشد می کند. این قارچ از نظر سازگاری با شرایط محیطی و جذب مواد غذایی بر قارچ خوراکی ما ، برتری داشته و سریعا در بستر مستقر می شود. به محض مشاهده آن ، آن را منحدم می کند.(کل کمپوست )

فایر فنگ (نیش آتشین ) : بقایای میکروارگانیسم های مرحله آمونیاک گیری پس از خارج نمودن کمپوست از تونل پاستوریزاسیون به شکل لکه های سفید مایل به خاکستری بر روی کلش کمپوست با چشم غیر مسلح به راحتی دیده می شود. که به آن فایرفنگ یا نیش آتشین می گویند.

معیارهای استاندارد پایان دوره 2(فاز دوم) کمپوست سازی:

الف) معیارهای فیزیکی :

1) رنگ : رنگ کلش کمپوست قهوه ای تیره با لکه های سفید مایل به خاکستری (قهوه ای تیره)

2) بو : از کمپوست دیگر بوی آمونیاک به مشام نمی رسد. (کمپوست بوی شیرین علف تازه می دهد)

3) سختی : اگر مقداری از کلش کمپوست را برداشته و با دو دست جدا کنیم ، مقاومتی احساس نمی کنیم زیرا با عنایت به اتمام مراحل کمپوست سازی کلش گندم کاملا پوسیده و هوموس شده است.

ب) معیار های شیمیایی:

1) میزان رطوبت : 68%

2) میزان ازت (N) : 2.2% به ازای وزن خشک مواد

3) میزان آمونیاک : حداکثر 0.01% (100 ppm)

4) نسبت کربن به ازت (C/N): 16

5) اسیدیته (PH) : 7.5

مواد غذایی زیر جهت تغذیه قارچ در کمپوست موجود می باشد:

1) ان ریچ لیگنین هموس کمپلکس

2) پروتئین میکروبی (بقایای میکروارگانیسم ها)

3) قندهای باقیمانده از مراحل فاز1 و فاز2 کمپوست سازی مانند سلولز و همی سلولز

نکته های مهم :

هدف از فاز1 کمپوست سازی بدست آوردن مخلوطی یکنواخت و همگن می باشد.

کمپوست پس از آماده شدن باید بلافاصله مصرف شود. در غیر این صورت فاسد می شود.

هدف از فرمول بندی کمپوست ایجاد تعادل مناسب بین کربن و ازت (C/N) می باشد.

میزان ازت در ابتدای کمپوست سازی 1.5 % به ازای وزن خشک مواد و نسبت کربن به ازت (C/N) 25 الی 30 می باشد.

میزان ازت در انتهای کمپوست سازی 2 الی 2.3 درصد به ازای وزن خشک مواد و نسبت (C/N) 17 می باشد.

 

با تشکر از : مهندس حسین یوسفی